Wat is de Beste Nederlandse Loterij op basis van Winkansen?

Loterijen, ze bestaan al duizenden jaren en zijn vandaag de dag nog steeds enorm populair. Al in het oude China en Rome vonden er diverse soorten loterijen plaats, die veelal door de adel en de overheid werden georganiseerd in het kader van amusement én om geld in het laatje te brengen voor onder andere overheidsprojecten.

Vaak werden er loterijen georganiseerd waarbij politieke functies en andere lucratieve baantjes onder de deelnemers werden verdeeld. Zo werd in het oude Athene volgens een loterijsysteem bepaald wie er plaats mochten gaan nemen in de stadsraad.

Hier stond een Nederlands Casino (weggehaald voor 01-07-2023)

In Nederland werden de eerste loterijen ook al in de middeleeuwen georganiseerd maar van enige vorm van regulatie was uiteraard nog geen sprake. Daar kwam pas in 1726 verandering in, toen de eerste Generatieloterij werd opgericht.

Dit was een voorloper van de hedendaagse Nederlandse Staatsloterij, die onder de verantwoordelijkheid van de minister van Financiën kwam te vallen. In 1992 werd deze loterij verzelfstandigd, waarbij de minister van Financiën tot op de dag van vandaag namens de overheid als aandeelhouder optreedt.

Binnen de Nederlandse kansspelmarkt vormen loterijen met zo’n 47% procent de grootste sector, op de voet gevolgd door kansspelautomaten (43%). Het feit dat iets meer dan de helft van de volwassen Nederlanders aangeeft mee te spelen aan een of meerdere loterijen onderstreept deze cijfers.

De kansspelmarkt is nog steeds een groeimarkt, want de afgelopen jaren is het bruto spelresultaat van de landgebonden kansspelmarkt lichtelijk gestegen. De loterijen varen er dus wel bij, maar hoe zit het eigenlijk met de winkansen van die miljoenen Nederlanders die meespelen?

Loterijen in Nederland: een ondoorzichtige jungle van prijzenpakketten en winkansen

Tegenwoordig zijn er tal van loterijen waar je in Nederland aan deel kunt nemen. Maar wat is nu de beste loterij om aan deel te nemen op basis van de winkansen? Dat is een vrij ingewikkelde vraag waarop geen eenduidig antwoord valt te geven. Inhoudelijk verschillen de diverse loterijen behoorlijk van elkaar.

Zo betaal je bij de ene loterij geen kansspelbelasting over je winsten en maak je bij diverse loterijen naast geldprijzen ook kans op prijzen in natura, zoals de welbekende Postcode Loterij fietsen die je door heel het land ziet rondrijden. Daarnaast verschillen de frequenties van de trekkingen van de verschillende loterijen onderling ook nog eens, net als de prijzenpakketten en de prijs per lot. Ook vinden er bij diverse loterijen speciale trekkingen plaats, waarbij er veelal andere voorwaarden en prijzenpakketten worden gehanteerd.

Lekker overzichtelijk, nietwaar? Toch wagen miljoenen Nederlanders eens per maand of vaker een gokje, zonder zich hierbij echt bewust te zijn van de exacte winkansen.

Hier stond een Nederlands Casino (weggehaald voor 01-07-2023)

Kosten, winkansen, trekkingen en uitkeringspercentage PER loterij:

In dit artikel nemen we die winkansen en andere informatie van een drietal welbekende Nederlandse loterijen onder de loep, namelijk de Nationale Postcode Loterij, de Staatsloterij en de Bank Giro Loterij. Let wel, de uitkeringspercentages zijn hierbij gebaseerd op het gehele prijzenpakket, waardoor deze dus geen inzicht geven in de verdelingen tussen de grote en kleine prijzen.

Daarnaast krijgen de loterijen die goede doelen steunen vaak flinke inkoopvoordelen op de natura prijzen, zoals de welbekende fietsen. Dit zorgt er vanzelfsprekend voor dat de totale waarde van de prijzen een stuk hoger ligt dan de inkoopwaarde. Daarnaast is een groot gedeelte van de prijzen die door onderstaande loterijen worden uitgekeerd vrijgesteld van kansspelbelasting.

 De Nationale Postcode Loterij

Kosten per lot per trekking : €13,50 (inclusief StraatprijsVerdubbelaar)

• Aantal trekkingen per jaar: 14 trekkingen
• Kansspelbelasting op prijzen boven de €449: Ja, belasting wordt door Nationale Postcode Loterij afgedragen. Winnaar ontvangt nettobedrag.
• Steunt goede doelen: Ja, helft opbrengsten (o.a. ontwikkelingssamenwerking, natuur en milieu )
• Bruto uitkeringspercentage: 38%
• Winkans per lot: 1 op 7, ongeveer 14,3%
• Kans op prijs hoger dan inleg: Onbekend
• Keert ook prijzen in natura uit: Ja
• Abonnementsvorm: Ja

De Staatsloterij

Kosten per lot per trekking: €15 (extra XL trekking €2,50 bovenop lotprijs)

• Aantal trekkingen per jaar: 16 trekkingen (12 regulier, 4 speciale)
• Kansspelbelasting op prijzen boven de €449: Nee
• Steunt goede doelen: Nee, gedeelte naar staatskas
• Bruto uitkeringspercentage: 68%
• Winkans per lot: 1 op 2, ongeveer 50,7%
• Kans op prijs hoger dan inleg: 11,3%
• Keert ook prijzen in natura uit: Nee
• Abonnementsvorm: Zowel los als abonnementsvorm mogelijk

De BankGiro Loterij

Kosten per lot per trekking: €13,75

• Aantal trekkingen per jaar: 15 trekkingen (12 regulier, 3 speciaal)
• Kansspelbelasting op prijzen boven de €449: Ja, belasting wordt door BankGiro Loterij afgedragen. Winnaar ontvangt nettobedrag.
• Steunt goede doelen: Ja, helft opbrengsten (o.a. ontwikkelingssamenwerking, natuur en cultuur)
• Bruto uitkeringspercentage: 43%
• Winkans per lot: 1 op 3, ongeveer 35%
• Kans op prijs hoger dan inleg: Onbekend
• Keert ook prijzen in natura uit: Ja
• Abonnementsvorm: Ja

Aan hand van bovenstaande informatie wordt meteen het één en ander duidelijk. Zo heeft de Staatsloterij het hoogste uitkeringspercentage van de drie loterijen én de hoogste winkans per lot. Maar de kans dat je bij de Staatsloterij een prijs wint met een even hoge of hogere waarde dan je lot, is slechts 11,3% in 2019.

Van de andere twee loterijen zijn hier geen gegevens over bekend, maar veel hoger zullen de percentages niet zijn, afgaande op de informatie die wel voorhanden is.

Winkansen van de hoogste prijzen en jackpots van Nederlandse loterijen

In bovenstaand overzicht hebben we de hoogste prijzen en jackpots niet weergegeven, want de verschillende loterijen hebben enorm veel verschillende jackpots en hogere prijzen, die ook nog eens per trekking kunnen verschillen. Zo lopen de jackpots van de Bankgiro Loterij uiteen van 1 tot 3,5 miljoen, waarbij de winkans ongeveer 1 op 83.000 bedraagt.

De hoogste jackpot van de Staatsloterij staat momenteel (september 2019) op 26.3 miljoen. Ter vergelijking: de winkans op de Oudejaarstrekking (prijs: 30 miljoen) bedraagt 1 op 4,4 miljoen. De winkans op de PostcodeStraatprijs van €25000 per lot van de Nationale Postcode Loterij in 2018 was 1 op 4911.

Bij andersoortige en hogere prijzen van de Nationale Postcode Loterij telt het aantal deelnemende huishoudens in je postcodegebied of straat ook nog eens mee. Valt er een prijs in je postcodegebied? Dan vormt het aantal deelnemers ook de verdeelsleutel voor het prijzengeld.

Om het allemaal nog iets ingewikkelder te maken: er staat ook wat te gebeuren op het gebied van wetgeving rondom loterijen. Zo heeft het kabinet onlangs besloten om het afdrachtspercentage van loterijen te wijzigen.

Dit percentage gaat van 50% naar minimaal 40% van de inleg. Het streven is om deze wijzigingen per 1 januari 2020 in te laten gaan. Het is heel waarschijnlijk dat de verschillende loterijen in Nederland hun prijzenschema’s en -pakketten dus anders zullen gaan inrichten, wat ook van invloed zal zijn op de winkansen.

Hier stond een Nederlands Casino (weggehaald voor 01-07-2023)

Controverse rondom Nederlandse loterijen

Van rechtszaken over misleidende reclames tot onophoudelijke klachtenregens over moeilijk opzegbare abonnementen: de controverse rondom Nederlandse loterijen heeft vele facetten, zoals uit de volgende twee voorbeelden wel blijkt. Gedurende 2012 stopte de Postcode Loterij bijvoorbeeld met het uitdelen van duizenden gratis fietsen binnen in één wijk, nadat lokale fietsenhandelaren hier klachten over indienden bij de BOVAG.

De lokale middenstand vreesde namelijk faillissement door dit fietsenbombardement. Ook kreeg de Postcode Loterij nog vrij recentelijk een flinke lading kritiek over zich heen. Een in 2018 verstuurde mailing van de Postcode Loterij werd door veel ontvangers gezien als een aanmaning. De loterij had deze mailing namelijk in een in een neutraal ogende envelop verstuurd, met daarop de tekst ‘Herinnering’.

Ook de Staatsloterij is al diverse malen op de vingers getikt, onder andere door de Hoge Raad, die oordeelde dat de loterij lagere winkansen hanteerde dan de kansen die spelers werden voorgeschoteld. Wat bleek?

De Staatsloterij schoot tekort in hun communicatie omtrent het aantal niet verkochte loten. Daarnaast hebben diverse loterijen die onderdeel uitmaken van de Nationale Goede Doelen Loterijen al meerdere flinke boetes gekregen voor onder andere ongewenste e-mails en telefoontjes.

De stevige lobby rondom kansspelwetgeving breid zich inmiddels uit naar de rechtszalen

De lobby rondom de kansspelwetgeving is een hele stevige, verdeeld over twee fronten: het Nederlandse monopolie van loterijen en Holland Casino versus de internationale gokindustrie en de Europese regelgeving. Het lobbywerk beperkt zich al lang niet meer tot het bezoeken van congressen en lekker borrelen met wat ‘old boys’ tijdens zakendiners, maar heeft zijn gang naar de rechtszalen ook gevonden.

De kansspelindustrie in Nederland is erg monopolistisch ingericht, met als grote spelers Holland Casino, de Staatsloterij en de goededoelenloterijen. Door de snelle groei van het internet en online kansspelen is de huidige Nederlandse wetgeving flink achterhaald.  Sterker nog, Nederland is een van de weinige Europese landen die geen duidelijke wet- en regelgeving heeft rondom online kansspelen.

Het Europese Hof van Justitie bepaalde enkele jaren geleden al dat dergelijke monopolies alleen zouden mogen en kunnen bestaan als fraude en gokverslaving ermee worden beperkt. Wanneer dan bijvoorbeeld de Staatsloterij meerdere malen op de vingers wordt getikt voor agressieve marketing en misleidende reclame, dan zou dat argument gemakkelijk weggewuifd moeten kunnen worden.

Dat gebeurde dan ook vanuit Brussel, wat zich vertaalde in de nieuwe Wet Kansspelen op afstand, waarvan nog steeds niet duidelijk is wanneer deze in werking gaat treden. Monopolisten zoals de Postcode Loterij hameren met hun lobby sterk op de nadelen van het (gedeeltelijk) vrijgeven van de kansspelindustrie en vrezen nieuwe concurrentie op internationaal niveau.

De geldverdeling vanuit goededoelenloterijen: net zo ondoorzichtig als de winkansen?

Die sterke lobby wordt verder verstevigd door de achterban van de goededoelenloterijen, namelijk de honderden organisaties die stelselmatig flinke sommen geld ontvangen vanuit die loterijen.

Hoe de loterijen hun geldstromen onder die organisaties verdelen, dat mogen ze grotendeels zelf bedenken. Er is geen regelgeving waaraan een loterij zich hierin hoeft te houden. Ook niet onbelangrijk om hierbij te vermelden: de miljoenen die vanuit bijvoorbeeld de Postcode Loterij naar goede doelen gaan, zijn veelal ongeoormerkt. Dat wil zeggen dat de ontvangers zelf mogen bepalen wat ze met het geld doen, iets wat bij subsidies en donaties juist niet het geval is, want dergelijke geldstromen zijn doorgaans wel geoormerkt.

Uiteraard dienen de grotendeels vaste beneficiënten zich wel aan diverse codes en regels voor de desbetreffende sector te houden, maar verder wordt er geen vast format gehanteerd door de goededoelenloterijen. De overeenkomsten die de loterijen met de vaste vaste beneficiënten sluiten hebben daarnaast looptijden van drie tot vijf jaar. Al in 2005 stelde een overheidscommissie diverse problemen vast bij de diverse goededoelenloterijen:

Ondoorzichtige geldverdeling, belangenverstrengeling en weinig kansen voor nieuwe aanvragers door de inflexibiliteit van het verdeelsysteem van de goededoelenloterijen.

Begin 2019 raakte Boudewijn Poelmann, de hoogste baas van de Postcode Loterij, in opspraak door een artikel dat gepubliceerd werd door onderzoeksplatform Follow The Money. Hij zou zich mogelijk schuldig hebben gemaakt aan belangenverstrengeling. Poelman zou in 2017 het bedrijf Qurrent (een dochterbedrijf van Stichting Doen, het fonds van de Goede Doelen Loterijen) onder druk hebben gezet om een sponsordeal met Feyenoord te sluiten.

Het zou gaan om een bedrag van 20 miljoen euro. In een reactie op dit artikel zegt de Postcode Loterij zich ’totaal niet in dit beeld over schenkingsgedrag te herkennen’.

En toch blijven we massaal meedoen aan loterijen….

Desondanks alle controverse en de enorm lage winkansen blijven miljoenen Nederlanders maar al te graag meespelen aan de diverse loterijen, die met hun marketingstrategieën goed weten in te spelen de op psyche van de mens, en dat met name op het onderbuikgevoel.

Dat zie je goed terug bij de straatprijzen van de Postcode Loterij. Denkwijzen als ‘wat als de prijs op mijn postcode valt en ik niet meespeel’ en ‘ik steun er toch een goed doel mee’ zorgen ervoor dat miljoenen Nederlanders jarenlang braaf blijven meespelen. Wie zich ook maar een beetje in loterijen verdiept, zal al snel tot de conclusie komen dat loterijen eigenlijk een extra belasting zijn voor mensen die geen verstand hebben van statistiek en wiskunde.

Heb je na het lezen van dit stuk dan eindelijk besloten om dat abonnement op de loterij stop te zetten of geen losse loten meer te gaan kopen, maar wil je toch een goed doel steunen? Zoek het dan eens dichtbij huis, door bijvoorbeeld het lokale asiel, de voedselbank of een kleine sportclub te steunen met een donatie. Dan weet je tenminste dat je geld niet terechtkomt in de staatskas of een groot loterijfonds!

Wat denken jullie van de Nederlandse Loterijen? Wij horen graag jullie mening in de reacties op deze website.

Hier stond een Nederlands Casino (weggehaald voor 01-07-2023)

Bronvermelding Artikel over Loterijen:

Voor dit artikel zijn de volgende bronnen geraadpleegd:

• Websites en jaarverslagen loterijen
• Marktscan landgebonden kansspelen 2017, Kansspelautoriteit
• Overheid.nl – Beschikking Staatsloterij
• ‘Een gesloten loket’, Volkskrant 18-06-2005
• ‘Honderden miljoenen verdelen over goede doelen. Hoe doe je dat?’, de Correspondent, 15-02-2018
• ‘Onderzoek Follow the Money (Belangenverstrengeling Stichting Doen)